Czym jest i skąd się bierze opłata mocowa?

Tajemnicza składowa rachunków za prąd

Wraz z początkiem 2021 roku na polskim rynku energetycznym pojawiła się nowa opłata – opłata mocowa. Choć brzmi dość enigmatycznie, ma ona bezpośredni wpływ na wysokość rachunków za energię elektryczną płaconych przez wszystkich odbiorców końcowych. W niniejszym artykule kompleksowo wyjaśnimy, czym jest ta dodatkowa opłata, jaka jest jej geneza oraz w jaki sposób wpływa na koszty zużycia prądu.

Skąd się wzięła opłata mocowa?

Opłata mocowa pojawiła się na rachunkach użytkowników energii na skutek wdrożenia w życie ustawy o rynku mocy. Jej nadrzędnym celem jest zapewnienie stabilności produkcji i dostaw energii, zdolnej zaspokoić szczytowe zapotrzebowanie na energię elektryczną w Krajowym Systemie Elektroenergetycznym (KSE).

Środki pozyskiwane z opłaty mocowej przeznaczane są na utrzymywanie oraz modernizację krajowej infrastruktury elektroenergetycznej, a także inwestycje w nowe źródła energii elektrycznej. Finansowane są z niej zarówno tradycyjne elektrownie, jak i inwestycje związane z odnawialnymi źródłami energii (OZE). Opłata ta ma więc kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Jak jest naliczana opłata mocowa?

Sposób naliczania opłaty mocowej różni się w zależności od grupy taryfowej, do której przypisany jest dany odbiorca energii elektrycznej. W przypadku gospodarstw domowych oraz małych firm, opłata mocowa przyjmuje formę ryczałtową i uzależniona jest od rocznego zużycia prądu.

Dla większych przedsiębiorstw wysokość opłaty mocowej jest natomiast ściśle powiązana z ilością energii elektrycznej pobranej z sieci w godzinach szczytowego zapotrzebowania na moc. Im więcej prądu zużywane jest w tych kluczowych godzinach, tym wyższe są koszty z tytułu opłaty mocowej.

Opłata mocowa dla gospodarstw domowych

W przypadku gospodarstw domowych oraz małych firm przydzielonych do grupy taryfowej G lub C1 (o mocy umownej do 16 kW), opłata mocowa naliczana jest w formie ryczałtowej, uzależnionej od rocznego zużycia energii elektrycznej. Stawki tej opłaty podzielone są na cztery przedziały:

Przy zużyciu poniżej 500 kWh rocznie opłata wynosi 2,38 zł miesięcznie.
Dla zużycia od 500 kWh do 1200 kWh rocznie stawka to 5,72 zł miesięcznie.
W przedziale 1200-2800 kWh zużycia rocznego opłata mocowa wynosi 9,54 zł co miesiąc.
Przy największym zużyciu, powyżej 2800 kWh rocznie, stawka ryczałtowa sięga 13,35 zł miesięcznie.

Przedstawione kwoty są cenami netto, do których należy doliczyć 23% podatku VAT.

Opłata mocowa dla przedsiębiorstw

W przypadku większych odbiorców energii elektrycznej, takich jak duże firmy i zakłady przemysłowe, opłata mocowa uzależniona jest od ilości prądu pobranego z sieci w godzinach szczytowego zapotrzebowania. Okres ten obejmuje godziny między 7:00 a 21:59 w dni robocze.

Stawka opłaty mocowej dla firm wynosi 0,1024 zł netto za każdą kilowatogodzinę (kWh) energii elektrycznej pobranej w tych kluczowych godzinach. Oznacza to, że im więcej prądu zużywane jest w tym przedziale czasowym, tym wyższe są koszty przedsiębiorstwa z tytułu opłaty mocowej.

Warto jednak zauważyć, że firmy podzielone zostały na cztery grupy w zależności od różnicy między zużyciem prądu w godzinach szczytowych a pozostałymi godzinami doby. Im mniejsza jest ta różnica, tym mniejszy współczynnik korygujący stawkę opłaty mocowej. Przedsiębiorstwa o najbardziej stabilnym profilu zużycia energii elektrycznej mogą liczyć na obniżkę opłaty mocowej nawet o 83%.

Kto ustala wysokość opłaty mocowej?

Wysokość opłaty mocowej na dany rok kalendarzowy ustalana jest corocznie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Ogłaszane są wówczas zarówno stawki ryczałtowe dla gospodarstw domowych, jak i stawka dla przedsiębiorstw uzależniona od zużycia prądu w godzinach szczytowych.

Przy ustalaniu stawek URE bierze pod uwagę wartość kontraktów mocowych zawartych w ramach aukcji rynku mocy na dany rok oraz koszty funkcjonowania operatora tego rynku – spółki Zarządca Rozliczeń S.A.

Czy można uniknąć opłaty mocowej?

Niestety, opłaty mocowej nie da się całkowicie uniknąć. Jest to obowiązkowa składowa rachunków za energię elektryczną, nakładana na wszystkich odbiorców końcowych przyłączonych do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. Choć od opłat się nie wymigamy, istnieją sposoby na ograniczenie ich wysokości. Jednym z nich jest optymalizacja zużycia energii elektrycznej, zarówno w gospodarstwach domowych, jak i w przedsiębiorstwach.

Gospodarstwa domowe

W przypadku gospodarstw domowych kluczowe jest ograniczenie rocznego zużycia prądu. Dzięki temu możliwe jest zakwalifikowanie się do niższego przedziału opłaty ryczałtowej. Osiągnąć to można poprzez wdrożenie szeregu działań oszczędzających energię, takich jak:

Wymiana energochłonnych urządzeń na nowe, energooszczędne modele
Wyłączanie lub odłączanie nieużywanych urządzeń od prądu
Regularne czyszczenie i konserwacja domowych sprzętów, takich jak pralki czy lodówki.
Stosowanie energooszczędnych źródeł światła, takich jak żarówki LED

Wdrożenie tych prostych rozwiązań może przełożyć się na znaczące oszczędności w zużyciu energii elektrycznej, a co za tym idzie – obniżenie opłaty mocowej.

Więcej sposobów na oszczędzanie energii w domu znajdziesz w naszym artykule >>> [Jak oszczędzać prąd w mieszkaniu?]

Przedsiębiorstwa

W przypadku firm kluczowe będzie zoptymalizowanie zużycia energii elektrycznej w taki sposób, aby ograniczyć pobór prądu w godzinach szczytowych. Dzięki temu możliwe jest zakwalifikowanie się do grupy odbiorców o niższym współczynniku korygującym stawkę opłaty mocowej.

Osiągnąć to można m.in. poprzez:

Przeniesienie energochłonnych procesów produkcyjnych na godziny poza szczytem.
Wdrożenie systemów zarządzania energią optymalizujących zużycie prądu.
Inwestycje w magazyny energii pozwalające na gromadzenie jej nadwyżek i ich wykorzystanie w godzinach szczytowego zapotrzebowania.
Montaż instalacji fotowoltaicznych lub innych źródeł OZE, zmniejszających zapotrzebowanie na energię z sieci.
Regularne audyty energetyczne identyfikujące obszary potencjalnych oszczędności.

Dzięki takim działaniom przedsiębiorstwa mogą nie tylko ograniczyć koszty związane z opłatą mocową, ale również przyczynić się do płynnego i efektywnego funkcjonowania firmy.

Opłata mocowa a transformacja energetyczna

Wprowadzenie opłaty mocowej jest ściśle powiązane z procesem transformacji energetycznej, który ma na celu odejście od paliw kopalnych na rzecz odnawialnych źródeł energii. Choć środki z niej pozyskiwane przeznaczane są również na utrzymanie i modernizację tradycyjnych elektrowni, to stanowią one istotne źródło finansowania inwestycji w OZE.

Transformacja energetyczna to proces złożony i długotrwały, wymagający ogromnych nakładów finansowych. Opłata mocowa, choć stanowi dodatkowe obciążenie dla odbiorców energii elektrycznej, może odegrać kluczową rolę w tym procesie, przyczyniając się do budowy stabilnego i zrównoważonego systemu energetycznego w Polsce.

Przyszłość opłaty mocowej

Choć opłata mocowa wzbudza kontrowersje wśród części odbiorców energii elektrycznej, jej wprowadzenie ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa dostaw prądu w Polsce. Środki z niej pozyskiwane przeznaczane są bowiem na utrzymywanie i rozbudowę infrastruktury wytwórczej, niezbędnej do zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na energię elektryczną.

W dłuższej perspektywie można spodziewać się dalszego wzrostu znaczenia opłaty mocowej w procesie transformacji energetycznej. Fundusze z niej pozyskiwane będą odgrywać kluczową rolę w finansowaniu inwestycji w nowe, stabilne źródła energii odnawialnej oraz magazyny energii. Transformacja energetyczna to proces złożony i długotrwały, wymagający ogromnych nakładów finansowych. Opłata mocowa, przy wsparciu innych źródeł finansowania, może odegrać kluczową rolę w budowie zrównoważonego i niskoemisyjnego systemu energetycznego w Polsce.

Nie można również wykluczyć zmian w samym mechanizmie naliczania opłaty mocowej. Obecnie obowiązujący system, różnicujący stawki w zależności od profilu zużycia energii elektrycznej, może zostać zmodyfikowany w celu lepszego dostosowania go do potrzeb rynku i zachęcenia odbiorców do optymalizacji swoich wzorców konsumpcji prądu.

Warto pamiętać, że opłata mocowa nie jest jedynym źródłem finansowania tych inwestycji. Istnieje szereg alternatywnych mechanizmów, takich jak fundusze unijne i krajowe, umowy PPA czy fundusze inwestycyjne, które mogą wspierać inwestycje w transformację i efektywność energetyczną.

Tekst i opracowanie: Julia Szafran