Formuła ESCO jest niewątpliwie jednym z ciekawszych (a przy okazji – naszych ulubionych) sposobów finansowania wszelakich przedsięwzięć związanych z podnoszeniem efektywności energetycznej – od obiektów przemysłowych czy mieszkalnych, na budynkach użyteczności publicznej skończywszy.
Sama nazwa ESCO to skrót Energy Saving Company, czyli firmy oszczędzającej energię poprzez optymalizację i obniżenie jej zużycia. O ile takie założenie nie jest niczym niezwykłym, tak sposób jego realizacji jest czynnikiem wyróżniającym formułę ESCO spośród innych metod finansowania inwestycji, bowiem rozliczenie za wykonanie energooszczędnych usprawnień odbywa się dopiero z uzyskanych dzięki nim oszczędności.
Mimo iż historia realizacji w niniejszej formie liczy przeszło 50 lat, w naszym kraju rozgościła się ona stosunkowo niedawno, stale zyskując na rozpoznawalności. Może się jednak okazać, iż w najbliższych latach formuła ESCO przeżyje niespotykany dotąd rozkwit popularności, wynikający bezpośrednio z unijnych planów transformacji energetycznej…
Historia formuły ESCO
Za miejsce narodzin idei oszczędnego i efektywnego zarządzania energią przyjmuje się Paryż. To właśnie tam w roku 1918 została podpisana pierwsza umowa, która na celu miała uchronić mieszkańców miasta przed wzrostem cen energii. Był to kontrakt typu chauffage, który pozwalał użytkownikom instalacji grzewczej korzystać z niej za opłatą ustaloną z góry. Taki sposób rozliczenia miał pomóc obu stronom umowy – sponiewierani przez wojnę i będący jej następstwem kryzys ekonomiczny obywatele mieli zagwarantowaną ochronę przed wzrostem cen energii, a jej dostawcy – pewny rynek zbytu. Podobne przedsięwzięcia próbowano realizować niedługo później w Stanach Zjednoczonych, jednak szalejący w latach ’30 kryzys ekonomiczny skutecznie ograniczył możliwość rozwoju nowatorskiej wówczas metody.
Zainteresowanie tematem jak szybko się zaczęło, tak szybko ucichło. Musiały minąć dekady, aby na rynku amerykańskim na nowo zadebiutował model finansowania, który dziś – w niemal niezmienionym kształcie – znany jest jako ESCO. A stało się tak za sprawą niewielkiej firmy z Teksasu – Time Energy. W 1971 roku zarząd firmy próbował wprowadzić na rynek automatyczne włączniki światła, a przekaz kierowany do potencjalnych klientów oparty był na hasłach o oszczędności energii. Nowatorski projekt nie wzbudził jednak zaufania inwestorów, dlatego Time Energy postanowiło postawić wszystko na jedną kartę i zaproponowało nabywcom darmowy montaż urządzenia, natomiast rozliczenie miało zostać dokonane z uzyskanych dzięki wyłącznikom oszczędności. Takie rozwiązanie nie tylko przyniosło zyski firmie, ale przede wszystkim przysłużyło się samej formule, gwarantując jej rozpoznawalność w całych Stanach Zjednoczonych.
Sukces Time Energy stał się przedmiotem do dyskusji i dowodem na to, że można realizować energooszczędne inwestycje bez uszczerbku na budżecie przedsiębiorstwa. Od tego czasu światowy rynek przedsięwzięć realizowanych w formule ESCO stale się rozwija, a z finansowania tą metodą korzystają nie tylko prywatni przedsiębiorcy, ale również instytucje państwowe na całym świecie.
Na chwilę obecną rynek usług ESCO wyceniany jest na przeszło 27 mld dolarów, a liderem w ilości wykonanych realizacji są Chiny, gdzie wykonuje się ponad połowę światowych przedsięwzięć w niniejszej formule. Kolejno plasują się Stany Zjednoczone i Unia Europejska. Najszybciej rozwijającymi się rynkami ESCO w Europie są Niemcy, Węgry, Austria i Czechy.
Wartość polskiego rynku ESCO na chwilę obecną wynosi 200 mln złotych i stale rośnie.
Czym obecnie jest ESCO?
Jak już wcześniej wspominaliśmy, ESCO to formuła realizacji inwestycji, której celem jest wprowadzenie w przedsiębiorstwie stałych oszczędności energii dzięki działaniom podjętym we współpracy z wykonawcą specjalizującym się w usługach energetycznych. Finansowanie w formule ESCO doskonale sprawdzają się tam, gdzie zleceniodawca nie jest w stanie przeznaczyć środków na cele modernizacji energetycznej z uwagi na zbyt wysoką cenę ich przeprowadzenia. Przykładem mogą być tutaj spółdzielnie mieszkaniowe i lokalne samorządy. Korzystając z usług w formule ESCO, nie ponoszą one kosztów własnych za zaprojektowanie i wdrożenie działań służących poprawie efektywności energetycznej, bowiem spłata dokonuje się ze środków, jakie udało się uzyskać dzięki wykonanym wcześniej optymalizacjom. Oznacza to, że za energię klient będzie płacić dokładnie tyle samo co wcześniej, aż do momentu uzyskania przez wykonawcę zwrotu za wykonaną usługę.
Wykonawcy działający w ESCO przeważnie zarządzają całym projektem: od wykonania analiz technicznych oraz prognoz oszczędnościowych, poprzez przygotowanie i realizację projektu, na monitoringu jego wyników i dalszym doradztwie technicznym skończywszy. Ponieważ jednak droga do zwiększenia efektywności energetycznej może znacząco się różnić w przypadku przeznaczenia, konstrukcji czy rozmiaru obiektów, usługi realizowane w formule ESCO zakładają indywidualne podejście do każdego klienta. Planowanie energooszczędnych rozwiązań może obejmować zarówno całkowite przeprojektowanie istniejących w budynku rozwiązań, jak i zwyczajną naprawę lub konserwację urządzeń. O ile jednak powzięte środki mogą od siebie odbiegać, tak niezmiennym punktem wyjścia dla wszystkich projektów realizowanych w formule ESCO pozostaje audyt energetyczny. Jest on niezbędny z dwóch oczywistych przyczyn. Pierwszą z nich jest poznanie wszelkich aspektów technicznych obiektu i działających w nim instalacji, dzięki którym wykonawca jest w stanie wytypować elementy wymagające usprawnienia w celu zwiększenia efektywności energetycznej. Drugą przyczyną są kwestie ekonomiczne. Poznanie kosztów ponoszonych na użytkowanie energii jest konieczne nie tylko do uzyskania pełnego obrazu sytuacji, ale również do późniejszego rozliczenia się z wykonanej usługi.
Firmy działające w formule ESCO przeważnie oferują dwa rodzaje umów. Są to kontrakty:
- EPC (Energy Performance Contracting), na uzyskanie odpowiednich parametrów efektywności energetycznej
- ESPC (Energy Saving Performance Contracting), na uzyskanie oszczędności energii.
Kontrakty EPC są realizowane wtedy, gdy inwestor samodzielnie pragnie pokryć koszty związane z przeprowadzeniem całego projektu, natomiast płatność taka następuje dopiero po uzyskaniu i zmierzeniu jego efektów. Wówczas klient rozlicza się z wykonawcą z kosztów przeprowadzenia inwestycji, a wynagrodzenie dla firmy ESCO przybiera formę premii zależnej od osiągniętego sukcesu.
Kontrakty ESPC to umowy, które gwarantują wykonawcy wynagrodzenie pozyskane z oszczędności uzyskanych dzięki działaniom obniżającym zużycie energii. Założenia takiego kontraktu mogą opierać się o różne zasady i założenia związane z formą zapłaty, w zależności od skali inwestycji, jak i powiązanego z nią ryzyka. W tej formie współpracy wykonawca zazwyczaj ponosi wszystkie koszty związane z przeprowadzeniem prac optymalizacyjnych.
Efektywniej a ESCO
Jak już wcześniej wspominaliśmy, pola do poprawy efektywności energetycznej audytowanych obiektów można doszukiwać się na wiele różnych sposobów. Czerpiąc z naszych doświadczeń, postawiliśmy na zaprojektowanie i wdrożenie do naszej oferty dwóch usług w formule ESCO…
1. ESCO dla ciepłej wody użytkowej
Jak sama nazwa wskazuje, w tym wariancie naszym celem jest obniżenie zużycia energii na potrzeby instalacji ciepłej wody użytkowej w budynkach mieszkalnych. Jest ona niezbędna do prawidłowego funkcjonowania każdego domu, jednak rosnące koszty c.w.u. są w stanie dotkliwie nadszarpnąć budżet domowy mieszkańców.
Jak się bowiem okazuje, w większości budynków wielorodzinnych w Polsce wskaźnik jednostkowy na podgrzanie 1 m³ wody dla instalacji c.w.u. wynosi aż 0,5 – 0,6 GJ/m³. Tak wysoki wskaźnik powoduje, że koszt podgrzania 1m³ potrafi wynieść nawet 40 zł!
Szukając możliwych źródeł oszczędności, opracowaliśmy możliwą do realizacji w formule ESCO metodę optymalizacji instalacji ciepłej wody użytkowej, dzięki której jesteśmy w stanie obniżyć zużycie energii nawet do 0,28 GJ/m³, na skutek czego koszt podgrzania 1m³ wody spada nawet do poziomu 20 zł/m³.
Nasze działania rozpoczynają się od sporządzenia inwentaryzacji i oceny stanu technicznego instalacji ciepłej wody. Zgromadziwszy wszystkie potrzebne nam dane, przygotowujemy analizę oraz koncepcję poprawy efektywności energetycznej instalacji ciepłej wody użytkowej oraz audytu efektywności energetycznej.
Następnie we własnym zakresie i na własny koszt dokonujemy potrzebnych optymalizacji na instalacji c.w.u. w taki sposób, aby osiągnąć jak największe oszczędności energii przy jednoczesnym zachowaniu przepisów i norm zawartych w obowiązujących rozporządzeniach oraz warunkach technicznych dotyczących instalacji ciepłej wody użytkowej.
2. ESCO dla instalacji sprężonego powietrza
Aby wyjść naprzeciw naszym klientom z zakładów produkcyjnych, przygotowaliśmy również usługę w formule ESCO, która zakłada obniżenie wydatków na energię elektryczną na potrzeby instalacji sprężonego powietrza. Nasza praca obejmuje wykonanie szerokiego audytu energetycznego, skupionego na produkcji, dystrybucji i poborze sprężonego powietrza.
Podczas badań produkcji sprężonego powietrza zwracamy uwagę na:
- Pracę kompresorów (sprężanie, bieg jałowy)
- Przepływ sprężonego powietrza
- Ciśnienie sprężonego powietrza
- Wyliczenie wskaźnika jednostkowego kWh/m³
Monitorowanie kluczowego wskaźnika jednostkowego w układzie sprężonego powietrza – kWh/m³ wraz z funkcją alertu przyczynia się do zwiększenia efektywności energetycznej. Za pomocą naszych urządzeń jesteśmy w stanie wykonać odwiert pod ciśnieniem na instalacji sprężonego powietrza i umieścić w niej przepływomierz, bez konieczności zatrzymywania produkcji. Stawiamy na efektywną modernizację systemu, zakładającą pracę na biegu jałowym poniżej 2% rocznie. Przeprowadzamy także symulację obniżenia ciśnienia w instalacji oraz symulację pracy układu z innymi sprężarkami, jak również z zastosowaniem sterownika nadrzędnego czy kontrolera przepływu.
Z doświadczenia wiemy jednak, że najbardziej istotnym źródłem strat energii w instalacji sprężonego powietrza są nieszczelności. To właśnie im poświęcamy szczególną uwagę, gdyż stanowią nawet 30% całkowitej energii zużytej przez sprężarki do wytworzenia sprężonego powietrza.
W trakcie badania dystrybucji sprężonego powietrza koncentrujemy się na:
- Znalezieniu przyczyn strat ciśnienia w instalacji
- Symulacji obniżenia ciśnienia na instalacji
- Pomiarach strat na filtrach liniowych
W tym celu używamy detektorów ultradźwiękowych, dzięki którym możemy szybko wykryć i zlokalizować wyciek sprężonego powietrza. Ten następnie oznaczamy, po czym zaznaczamy na mapie miejsce wycieku, wraz z etykietą z wyszczególnieniem rodzaju nieszczelności. Opracowany przez nas raport z detekcji wycieków sprężonego powietrza zawiera nie tylko pełną dokumentację wycieków, ale również oszacowanie poniesionych przez nie strat i zalecenia odnośnie naprawy nieszczelności.
Trzecim filarem naszych działań są badania i analiza poboru sprężonego powietrza. Podczas tego etapu koncentrujemy się na weryfikacji, czy urządzenia otrzymują poprawne ciśnienie i utrzymują optymalny przepływ sprężonego powietrza w poszczególnych częściach instalacji. Bardzo często okazuje się, że jest ono zbyt wysokie! Tworzymy również mapę ciśnień, dzięki której łatwiej jest zarówno nam, jak i klientowi analizować sytuację zastaną.
Decydując się na współpracę w formule ESCO, inwestor nie ponosi żadnych kosztów inwestycyjnych – rozliczenie z Efektywniej dokonuje się dopiero z realnych, uzyskanych dzięki naszym działaniom oszczędności.
