Jak centra handlowe „zjadają” energię?

Centrum handlowe – energetyczna studnia bez dna?

Centra handlowe stały się ważnymi punktami na mapach polskich miast. Z niekończącymi się alejkami sklepów, strefami gastronomicznymi i centrami rozrywki, są one centrum aktywności, handlu, a nawet życia towarzyskiego. Jako konsumenci często przyjmujemy za pewnik wygodę i komfort galerii, ale czy zastanawiamy się nad ilością energii potrzebnej do utrzymania tych ogromnych kompleksów?

W centrach handlowych zapotrzebowanie na energię jest niezwykle wysokie, jednak ekonomia i stan środowiska naturalnego również i tutaj zmuszają do jego ograniczenia. W tym artykule przyjrzymy się energooszczędnym technologiom, strategiom i praktykom, które można wdrożyć w celu zmniejszenia zużycia energii, obniżenia kosztów i poprawy zrównoważonego rozwoju.

Centra handlowe – zaprzeczenie energooszczędności?

Według raportu z 2019 roku opracowanego przez Międzynarodową Radę Centrów Handlowych (ICSC), centra handlowe zużywają średnio 18-20 kWh energii elektrycznej na metr kwadratowy rocznie. To oznacza, że centra handlowe w samym USA zużywają co najmniej 30% więcej energii elektrycznej niż przemysłowe budynki biurowe.

Trudno się dziwić – galerie handlowe to ogromne obiekty, które z racji swojego przeznaczenia i tysięcy przewijających się przez nie klientów muszą spełniać wyśrubowane normy bezpieczeństwa i higieny. Jednocześnie obiekty muszą kusić nietuzinkowymi, często energochłonnymi dekoracjami i fantazyjną elewacją, której priorytetem jest przede wszystkim estetyka, a nie wsparcie efektywności energetycznej.

Co zjada energię w centrum handlowym?

Jak już mogliśmy się dowiedzieć, centra handlowe nie należą do grona obiektów, w których energooszczędność będzie na pierwszym miejscu. Choć z roku na rok wzrasta zarówno świadomość, jak i ekonomiczny przymus oszczędzania energii, centra handlowe wciąż mierzą się z problemem niskiej efektywności energetycznej. Włączone przez całą dobę oświetlenie, przestarzałe systemy klimatyzacyjne, nieszczelne okna i drzwi… Przyjrzyjmy się im po kolei!

1. Oświetlenie

Nieefektywnie używane oświetlenie może być jednym z głównych źródeł marnotrawstwa energii w centrach handlowych. Może to obejmować przestarzałe żarówki, nadmierne oświetlenie obszarów, które nie są aktualnie używane, brak czujników ruchu do wyłączania światła w niezajętych pomieszczeniach, a także niewłaściwe wykorzystanie światła dziennego.

Mimo że skala marnowania energii poprzez nadmierne oświetlenie jest duża, jest to jeden z najprostszych do skorygowania aspektów. Prócz działań tak oczywistych, jak inwestycja w oświetlenie LEDowe, warto skupić się na sprytnym zarządzaniu w czasie. Jakie działania z pewnością zaprocentują?

Możliwie maksymalne wykorzystanie światła dziennego. Przez przeszklone fasady niejednokrotnie wpada go na tyle dużo, że możemy zmniejszyć natężenie sztucznego oświetlenia bez naruszania norm bezpieczeństwa. Dobrym pomysłem będzie inwestycja w czujniki natężenia oświetlenia. Dzięki nim na bieżąco można sterować oświetleniem, dostosowując je do zmieniających się pór dnia i warunków pogodowych.

W dzień warto również wyłączyć lub zminimalizować podświetlenie witryn sklepowych, piętrowych garaży czy fasady budynku.

Ograniczenie oświetlenia w godzinach nocnych. Gdy ostatni klienci opuszczą galerię, nie ma już potrzeby kuszenia sklepowymi neonami. W godzinach 22:00-9:00 możemy bez żalu wyłączyć podświetlenie logotypów i witryn, odłączyć od zasilania dekoracje wewnętrzne, tablice informacyjne i reklamowe. Warto jednak pamiętać o zachowaniu wymaganych norm bezpieczeństwa! Tablice ewakuacyjne oraz minimalne oświetlenie pozwalające na skuteczne działanie ochrony i monitoringu muszą pozostać włączone.

Zastosowanie czujników ruchu, automatycznie sterujących oświetleniem w przestrzeniach służącym obsłudze obiektu – klatkach schodowych, korytarzach technicznych czy rampach przeładunkowych.

Pomiary natężenia oświetlenia. Niejednokrotnie okazuje się, że jest ono o wiele za mocne, niż dyktują to ustawowe normy! Więcej o efektywnym oświetleniu w firmach i magazynach przeczytasz w naszym artykule >>> Efektywne oświetlenie hali magazynowej

2. Słaba izolacja termiczna

Zapewne wielokrotnie byliście świadkiem, jak w chłodniejszych miesiącach drzwi w galeriach handlowych działały „na krzyż”. Jest to jedna z najprostszych metod zapobiegania ucieczce ciepła z budynku. Nieszczelne okna, drzwi i inne miejsca, przez które ucieka ciepło lub dostaje się zimne powietrze powodują wzrost zużycia energii związanej z ogrzewaniem lub chłodzeniem. Nieszczelności mogą występować zarówno w przestrzeni handlowej, jak i w systemach wentylacji i klimatyzacji. W przypadku niektórych galerii handlowych problem ucieczki ciepła mogą potęgować liczne przeszklenia. Te, mimo doskonałego wyglądu, nie zapewniają najlepszej izolacji budynku.

Galerie handlowe mogą diametralnie różnić się od siebie pod względem optymalnych środków zapobiegania utracie ciepła w miesiącach zimowych, a w lecie – chłodu. Wpływ na to mają m.in. zróżnicowane kształty budynków, fantazyjne fasady czy same materiały, z których wykonane zostały elewacje. Co jednak sprawdzi się niezależnie od architektury i bryły budynku?

Dodatkowe uszczelnienie stolarki okiennej i drzwiowej i/lub całkowita wymiana najstarszych jej elementów.
Automatyczne zamykanie bram w strefie dostaw – jest ono szczególnie ważne w przypadku magazynów, w których muszą panować określone warunki termiczne. Ograniczony do niezbędnego minimum czas otwarcia bramy ograniczy konieczność zwiększonej pracy systemów klimatyzacji lub ogrzewania w celu przywrócenia optymalnych temperatur.

3. Nieefektywne systemy HVAC

Niewłaściwe zarządzanie systemami ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji (HVAC) może prowadzić do nadmiernego zużycia energii. Nagminnym jest utrzymywanie niskich temperatur w letnich miesiącach lub wysokich temperatur zimą. Co istotne, temperatury panujące we wnętrzach galerii muszą spełniać rozmaite, często różniące się od siebie normy. W centrum handlowym muszą się znaleźć zarówno przestrzenie przystosowane dla rozbierających się ludzi (przymierzalnie, siłownie), jak również przechowywania żywności (sklepy i restauracje).

Jakie działania mogą podjąć zarządcy centrów handlowych w celu zwiększenia efektywności pracy systemów HVAC?

Jeśli warunki techniczne i atmosferyczne na to pozwalają – całkowite lub częściowe wyłączenie pracy systemów HVAC poza godzinami pracy galerii. W zimie znaczący wpływ na zmniejszenie kosztów ogrzewania będzie miało obniżenie temperatur w całym obiekcie lub jego częściach wspólnych. W lecie natomiast można skusić się na wyłączenie klimatyzacji i chłodzenia tam, gdzie jest to możliwe.
Optymalizacja temperatury w częściach wspólnych budynku. W zimie spokojnie można obniżyć ją do 19°C, natomiast w lecie – podnieść do ok. 25°C.

Warto rozważyć całkowite wyłączenie ogrzewania i chłodzenia w magazynach i pomieszczeniach technicznych lub ograniczenie ich działania w celu zapewnienia termicznego minimum, zapobiegającego zniszczeniu znajdujących się w nich instalacji i przedmiotów.
Wykorzystanie wentylacji grawitacyjnej. Działa ona samoczynnie, bez potrzeby dodatkowego zasilania, a co za tym idzie – jest najtańszym w eksploatacji systemem wentylacji.

4. Stałe działanie urządzeń

Wiele urządzeń w centrach handlowych, takich jak windy, schody ruchome czy fontanny często pracuje w pełni mocy przez cały czas, nawet wtedy, gdy nie są one faktycznie potrzebne. Brak systemów automatycznego wyłączania lub regulacji ich działania może prowadzić do marnotrawstwa energii. Warto rozważyć takie działania, jak:

Zastąpienie obecnych w łazienkach suszarek ręcznikami papierowymi lub wymiana starych urządzeń na nowe, efektywnie wykorzystujące zimne powietrze.
Wyłączanie schodów ruchomych poza godzinami pracy galerii oraz zamontowanie czujników zbliżeniowych, włączających ruch schodów jedynie w przypadku, gdy są one potrzebne.

5. Brak świadomości najemców i pracowników

Niekiedy osoby przebywające w galerii handlowej – zarówno najemcy i pracownicy galerii, mogą lekkomyślnie podchodzić do kwestii nadmiernego zużycia mediów. Z opowieści klientów wnioskujemy, że nagminnym jest zostawianie otwartych bram lub okien, nadmierne używanie energochłonnych urządzeń czy nieoptymalne korzystanie z oświetlenia i wentylacji. Suma takich działań może w efekcie znacząco przyczynić się do marnotrawstwa energii.

Takie podejście może wiązać się zarówno z nieświadomością, jak również brakiem chęci do oszczędzania energii. Pracownicy centrum handlowego muszą być zmotywowani, aby przestrzegać dobrych praktyk oszczędzania energii. Konieczne jest również edukowanie i motywowanie najemców, jako że mają oni znaczny wpływ na warunki funkcjonowania podnajmowanych przestrzeni. Dobrym pomysłem może być zorganizowanie serii szkoleń i inicjatyw związanych z zagadnieniem odpowiedzialnego gospodarowania energią. Jest to również dobra okazja do poprawy wizerunku i medialnej promocji obiektu.

Jeśli jednak najemcy nie planują stosować się do energooszczędnych zaleceń, ostatecznym rozwiązaniem może być ograniczenie możliwości indywidualnego sterowania temperaturą, wentylacją czy oświetleniem.

Wyzwania związane z wdrażaniem inicjatyw oszczędzania energii w centrach handlowych

Proces wdrażania energooszczędnych praktyk w tak dużych obiektach może wiązać się z licznymi wyzwaniami. Na co warto być gotowym na drodze do poprawy efektywności energetycznej?

1. Koszty początkowe

Wprowadzenie nowych technologii i systemów energooszczędnych może wymagać znaczących inwestycji początkowych. Centra handlowe muszą być gotowe na wydatki związane z modernizacją infrastruktury, zakupem energooszczędnych urządzeń i szkoleniem personelu.

2. Wymagane zmiany strukturalne

Wdrożenie oszczędności energii często wymaga zmian w strukturze budynków. Na przykład konieczne może być zainstalowanie nowego oświetlenia LED, systemów kontroli oświetlenia, izolacji termicznej czy systemów zarządzania energią. Te zmiany mogą wymagać czasochłonnych prac remontowych i zakłóceń dla działalności centrum handlowego.

3. Zróżnicowane potrzeby najemców

Centra handlowe zazwyczaj wynajmują przestrzeń różnym najemcom, takim jak sklepy, restauracje, punkty usługowe czy siłownie. Każdy z nich może mieć inne wymagania dotyczące użytkowania energii elektrycznej, ciepłej wody czy klimatyzacji, co utrudnia wdrażanie spójnych i zharmonizowanych inicjatyw oszczędzania energii. Konieczne jest znalezienie równowagi między zaspokojeniem potrzeb najemców a dążeniem do efektywności energetycznej.

4. Monitorowanie i zarządzanie energią

Wprowadzenie inicjatyw oszczędzania energii wymaga systematycznego monitorowania i zarządzania zużyciem energii. Bez skutecznego monitorowania i zarządzania gospodarką energetyczną obiektu aby śledzić efektywność energetyczną, identyfikować obszary, w których można oszczędzać energię oraz podejmować działania naprawcze w przypadku awarii czy nieszczelności.

5. Brak wiedzy technicznej zarządców obiektu

Wdrożenie inicjatyw oszczędzania energii może wymagać wiedzy technicznej, którą nie każdy właściciel lub zarządca centrum handlowego posiada. Warto na samym początku podjąć decyzję o zatrudnieniu specjalistów ds. efektywności energetycznej, będących sprawdzonym źródłem wiedzy.

Oszczędzanie energii w centrach handlowych jest nie tylko korzystne dla środowiska, ale również dla biznesu. Dzięki zastosowaniu odpowiednich strategii oszczędzania energii, centra handlowe mogą zmniejszyć swoje zużycie energii i zmniejszyć emisję szkodliwych gazów do atmosfery. Jednak wdrażanie inicjatyw oszczędzania energii może być wyzwaniem, a centra handlowe muszą inwestować w nowe systemy i technologie. Wszystko to jednak opłaca się w postaci oszczędności finansowych i korzyści dla środowiska.

Tekst i opracowanie: Julia Szafran