Audyty energetyczne – czym się od siebie różnią?

Audyty energetyczne występują w wielu wariantach. Różnice między kolejnymi rodzajami opracowań niejednego mogą przyprawić o zawrót głowy i niemałą dezorientację. W wielu przypadkach rozbieżności między audytami wydają się jedynie kosmetyczne, jednak niech Was to nie zwiedzie – nie bez powodu wyróżniamy ich przeszło 15!

W niniejszym artykule skupimy się na omówieniu trzech podstawowych rodzajów audytów energetycznych oraz różnicach, dzięki którym z łatwością je zidentyfikujecie.

Charakterystyka audytu energetycznego

Audyt energetyczny jest dokumentem, który stanowi ocenę budynku pod względem zapotrzebowania na energię cieplną. Obejmuje on wszystkie elementy konstrukcyjne oraz informację o systemach instalacyjnych i urządzeniach, które zużywają energię. Audyt ten można określić jako swego rodzaju ekspertyzę, która określi zakres oraz parametry techniczno-ekonomiczne prac prowadzących do zmniejszenia zapotrzebowania na energię dla danego budynku. Umożliwia on dokonanie oceny zasadności przeprowadzanych termomodernizacyjnych oraz wskazuje rozwiązania najbardziej korzystne z punktu widzenia czasu zwrotu danej inwestycji. Wykonanie takiego dokumentu pozwala zabezpieczyć inwestora przed wykonaniem modernizacji, która nie będzie miała znacznego wpływu na redukcję zużycia energii, a jej koszty będą niewspółmierne do uzyskanych efektów. Przedmiotem audytów energetycznych według ustawy z dnia 21.11.2008 r. (DzU 233 poz. 1459) mogą być budynki mieszkalne, budynki zbiorowego zamieszkania i budynki wykorzystywane przez jednostki samorządu terytorialnego, a także lokalne sieci ciepłownicze oraz lokalne źródła ciepła.

Co ważne, audyty energetyczne zostały stworzone jako element systemu wsparcia dla przedsięwzięć podnoszących efektywność energetyczną budynków. To właśnie one będą podstawą do ubiegania się do dofinansowania przedsięwzięć termomodernizacyjnych i modernizacji. Dotacje na te cele możemy pozyskać na przykład z funduszy środowiskowych i programów strukturalnych. Będą to np. programy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej czy Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko. Najpopularniejszą formą dofinansowania pozostaje jednak premia i ulga termomodernizacyjna. Z tego tytułu audyt jest najważniejszym załącznikiem do wniosku o przyznanie premii termomodernizacyjnej. Wniosek ten składa inwestor do Banku Gospodarstwa Krajowego za pośrednictwem banku kredytującego.

Co jest potrzebne do wykonania audytu energetycznego?

Aby sporządzić ten rodzaj opracowania, audytorowi potrzebne będą następujące dane i dokumenty:

Projekt budynku, inwentaryzacja oraz projekty wykonywanych prac czy modernizacji. Często w konwersacji z firmą audytorską można spotkać się z hasłem „rzuty/przekroje”. Chodzi tutaj o widok danej kondygnacji z lotu ptaka pozwalający zobrazować i zmierzyć ściany zewnętrzne i wewnętrzne danego budynku oraz przekrój, czyli odwzorowanie obiektu widzianego po przecięciu.
W przypadku braku dokumentacji technicznej obiektu, niezbędne będzie podanie daty budowy obiektu i rodzaj jego konstrukcji.
Informacja na temat systemów ogrzewania zainstalowanych w budynku. Jeśli mamy do czynienia centralnym ogrzewaniu należy przygotować informację na temat sposobu wytwarzania i przesyłu ciepła . Należy też opisać, czy występują zasobniki ciepła, termostaty przy grzejnikach lub jakiekolwiek przerwy w ogrzewaniu. Podobne informacje należy przygotować odnośnie systemu ciepłej wody użytkowej. Jeśli w budynku zainstalowane są klimatyzatory lub wentylatory, informacje o ich sposobie pracy również będą niezbędne do rzetelnych obliczeń.

Informacje o zużyciu ciepła i kosztach energii na podstawie faktur i obowiązujących aktualnie taryf.
Planowane modernizacje, które chcemy zawrzeć w audycie. W przypadkach, gdy posiadamy kosztorysy inwestorskie ich wyliczenia będą niezbędne do uwzględnienia w audycie. Pozwolą one na realne przedstawienie kosztów modernizacji w dokumencie, co przełoży się na uzyskanie właściwej premii termomodernizacyjnej.

Dokumentacja dokumentacją, a życie życiem. Mogą Państwo zostać poproszeni o podanie ilości lokali mieszkalnych i usługowych wraz z ich powierzchnią. Założenia projektantów co do użytkowania poszczególnych lokali mogą zmienić się w czasie, a wszelkie takie zmiany są istotne z punktu widzenia audytorów. Jak jednak dobrze wiemy, informacja o liczbie mieszkańców to rzecz równie prosta do oszacowania, jak trafienie szóstki w totolotku 😉 Najczęściej opieramy się tutaj na deklaracjach śmieciowych, gdyż wiemy, że zazwyczaj ciężko będzie o dokładniejsze szacunki.

Audyt remontowy – czym różni się od audytu energetycznego?

Czemu niektóre przedsięwzięcia wymagają specjalnych audytów remontowych, a niektórym wystarczą jedynie audyty energetyczne? Już tłumaczymy!

Tytułem wstępu należy nakreślić główne różnice, które występują pomiędzy audytem energetycznym, a audytem remontowym. Pierwsza i najważniejsza z nich polega na tym, że audyty remontowe mogą dotyczyć tylko wąskiej grupy obiektów (budynki starsze niż 40 lat, zabytkowe), podczas gdy audyty energetyczne są uniwersalną analizą, którą można przeprowadzić na wszystkich typach istniejących budynków.

Kolejna różnica między audytem remontowym a energetycznym polega na tym, że w przypadku audytu remontowego obliczenia efektywności energetycznej są ograniczone do ilości zaoszczędzonej energii. Z kolei audyty energetyczne koncentrują się na pracy związanej z efektywnością energetyczną, czyli obniżaniem zapotrzebowania na energię dla danego budynku. W przypadku audytu remontowego zakres może obejmować również takie prace, które nie wpływają bezpośrednio na oszczędność energii. Będą to np. zalecenia dotyczące remontu kanalizacji lub remontu schodów.

Dla kogo audyt remontowy?

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów, audyt remontowy jest opracowaniem, które określa zakres oraz parametry techniczne i ekonomiczne przedsięwzięcia remontowego, stanowiąc jednocześnie założenie do projektu budowlanego. Innymi słowy, audyt remontowy to analiza, która pozwala określić bieżącą sytuację techniczną budynku (również pod kątem termomodernizacji), a także wskazuje zakres prac remontowych. Nie wszystkie one muszą jednak być bezpośrednio związane z oszczędzaniem energii.

Jak już wspomnieliśmy, czynnikiem decydującym o rodzaju opracowywanego audytu jest wiek budynku. W przypadku obiektów, których użytkowanie rozpoczęto co najmniej 40 lat przed dniem złożenia wniosku o premię remontową lub co najmniej 20 lat przed dniem złożenia wniosku o premię remontową do banku kredytującego. W przypadku budynków 20-letnich musi zostać spełnione jedno z poniższych założeń:

budynek ten należy do społecznej inicjatywy mieszkaniowej lub towarzystwa budownictwa społecznego
budynek ten został wybudowany przy wykorzystaniu kredytu udzielonego przez BGK na podstawie wniosków o kredyt złożonych do dnia 30 września 2009 r. lub przy wykorzystaniu finansowania zwrotnego w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 1995 r. o społecznych formach rozwoju mieszkalnictwa.

Kiedy możemy mówić o przedsięwzięciu remontowym?

W przypadku audytu remontowego warto wyjaśnić, jak przedsięwzięcie remontowe rozumie ustawodawca. Przepisy jasno determinują, że będą to wszystkie prace związane z termomodernizacją, których przedmiotem będzie:

remont budynku wielorodzinnego (z wyłączeniem remontu lokali mieszkalnych lub np. usługowych),
wymiana stolarki okiennej lub remont balkonów w budynkach zbiorowego zamieszkania (również, w sytuacji, gdy wykorzystywane są wyłącznie przez właścicieli danego lokalu),
przebudowa obiektu, w celu jego ulepszenia,
zaopatrzenie nieruchomości w instalacje i urządzenia niezbędne w świetle obowiązujących przepisów techniczno-budowlanych.

Premie i dofinansowania

Audyt remontowy jest dokumentem wskazującym inwestorowi konieczne prace modernizacyjne, które poprawią stan techniczny budynku i zmniejszą jego zapotrzebowanie na energię. Oprócz tego, audyt remontowy jest niezbędny w celu otrzymania wsparcia finansowego w ramach Funduszu Termomodernizacji i Remontów, w tym:

Premii MZG oraz grantu MZG, czyli premii przeznaczonej na poprawę stanu technicznego mieszkaniowego zasobu gminy. Przyjmuje ona formę dofinansowania, które można przeznaczyć na przedsięwzięcia remontowe i termomodernizacyjne.

Premia wraz z grantem MZG może pokryć do 90% kosztów przedsięwzięcia remontowego lub termomodernizacyjnego

Premii remontowej – rodzaju wsparcia, zbliżonego zasadą działania do premii termomodernizacyjnej. Premia remontowa przyjmuje formę dopłaty do kredytu zaciągniętego na przedsięwzięcie remontowe. Wysokość premii remontowej wynosi 25% kosztów przedsięwzięcia remontowego.

Grant termomodernizacyjny – dodatkowe wparcie

Z formą audytu remontowego czy energetycznego wiąże się również inny rodzaj dofinansowania jakim jest grant termomodernizacyjny. Stanowi on 10% kosztów inwestycji i zwiększa wsparcie na głęboką i kompleksową termomodernizację budynku wielorodzinnego.

Grant termomodernizacyjny zwiększa premię termomodernizacyjną. Przysługuje on na spłatę części kredytu zaciągniętego na realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego i jest wyliczany w odniesieniu do kosztów netto przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. Jest on udzielany jest jako pomoc publiczna, jeśli inwestor prowadzi w tym budynku działalność gospodarczą.

Aby go uzyskać należy zmodernizować budynek tak, żeby spełniał wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej i oszczędności energii. Ma to wynikać z audytu energetycznego lub remontowego, w którym wskazano obszary, które modernizacje mają przynieść obniżenie zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną.

Zarówno premia, jak i grant termomodernizacyjny będą przysługiwały w przypadku, gdy nastąpi:

zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię w budynkach, w których modernizuje się wyłącznie system grzewczy co najmniej o 10%, a w pozostałych budynkach – co najmniej o 25%,
redukcja rocznych strat energii co najmniej o 25%,
zmniejszenie rocznych kosztów pozyskania ciepła o co najmniej o 20%,
zamiana źródła energii na źródło odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.

O czym jeszcze warto pamiętać?

Bank Gospodarstwa Krajowego jasno punktuje, że grant termomodernizacyjny może przysługiwać jedynie wtedy, gdy planowane przedsięwzięcie termomodernizacyjne nie wyrządza poważnych szkód dla lokalnych celów środowiskowych oraz spełnia kryteria zrównoważonego rozwoju.

Wniosek o przyznanie premii termomodernizacyjnej zwiększonej grantem termomodernizacyjnym można składać w banku kredytującym do 30 czerwca 2026 roku. Co ważne, opcję grantu należy samodzielnie zaznaczyć we wniosku o przyznanie premii termomodernizacyjnej.

Audyt efektywności energetycznej – co warto o nim wiedzieć?

Trzeci z naszych dzisiejszych bohaterów to audyt efektywności energetycznej. Jest on analizą efektywności zrealizowanych lub planowanych do przeprowadzenia modernizacji, zakończoną przygotowaniem dokumentu w postaci raportu. Wynikiem audytu jest określenie rocznej oszczędności energii końcowej (określanej też jako energia finalna) [kWh/rok] na skutek realizacji przedsięwzięcia.

Na tle innych opracowań wyróżnia się tym, że jest przeprowadzany dla pojedynczych inwestycji. Zwykle potrzebujemy go, aby pozyskać tzw. białe certyfikaty lub środki finansowe z konkretnych programów prowadzonych przez fundusze takie jak RPO, NFOŚiGW, WFOŚiGW.

Białe certyfikaty to świadectwa potwierdzające zaoszczędzenie określonej ilości energii w wyniku realizacji inwestycji służących poprawie efektywności energetycznej. Białe certyfikaty posiadają prawa majątkowe i są przedmiotem obrotu na towarowej giełdzie energii.

Zasady sporządzenia audytów i obliczania oszczędności energii zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Energii. Rodzaje przedsięwzięć, których mogą dotyczyć audyty określa obwieszczenie Ministra Energii. Rozporządzenie określa także zasady weryfikacji audytów dokonywanej przez Urząd Regulacji Energetyki w ramach przeprowadzanej procedury wydania białego certyfikatu.

Za jakie inwestycje zdobędziemy białe certyfikaty?

Termomodernizacja budynków
Wymiana oświetlenia na energooszczędne
Modernizacja urządzeń energetycznych, np. kotłów
Odzysk energii cieplnej i/lub elektrycznej
Izolacja termiczna rurociągów
Zastosowanie falowników

Podsumowanie

Jak widzimy, audyty energetyczne niejedno mają imię! Tym, co je łączy, jest pozytywny wpływ na otoczenie. W wielu przypadkach przynoszą one realną szansę na redukcję kosztów użytkowania budynków, a odpowiednio przeprowadzone pozwalają wykryć potencjalne usterki techniczne.

Warto zauważyć, że audyty energetyczne powinny być postrzegane jako inwestycja, a nie jedynie koszt. Choć mogą wymagać pewnego nakładu czasu i środków, szybko przyniosą zwrot w postaci oszczędności energetycznych oraz wzrostu konkurencyjności. Dzięki audytom stajemy się bardziej świadomymi konsumentami energii. Dzięki nim uczymy się lepiej wykorzystywać jej potencjał i przyczyniamy się do stworzenia bardziej zrównoważonej przyszłości.

Tekst i opracowanie: mgr inż. Karolina Gołda oraz Julia Szafran,