Pakiet Fit For 55 – zielona szansa Unii Europejskiej?

Co warto wiedzieć o Fit for 55?

Zaproponowany przez Komisję Europejską w lipcu 2021 roku pakiet Fit for 55 (Gotowi na 55) to ambitny zestaw propozycji legislacyjnych, mający na celu wprowadzenie środków niezbędnych do osiągnięcia redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do roku 2030. Jest odpowiedzią na rosnące wyzwania związane ze zmianami klimatycznymi i ma na celu przyspieszenie transformacji w kierunku bardziej zrównoważonej, ekologicznej przyszłości, a także promowanie innowacji, tworzenie nowych miejsc pracy i poprawę jakości życia obywateli.

Jakie są założenia pakietu Fit for 55?

Wśród osób niezaznajomionych z tematem pakiet Fit for 55budzi wiele pytań – co to dokładnie jest i jakie są jego założenia?

Wyjaśniamy:  pakiet  ten składa się z szeregu założeń legislacyjnych, które mają na celu skuteczne ograniczenie emisji gazów cieplarnianych i przyspieszenie transformacji energetycznej w Unii Europejskiej. Oto główne postulaty:

1. Redukcja emisji CO2 o co najmniej 55%

Pakiet Fit for 55 zakłada, że Unia Europejska zobowiąże się do redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55% do roku 2030, w porównaniu do poziomów z 1990 roku. Ten ambitny cel ma na celu ograniczenie zmian klimatu, przyspieszając działania na rzecz jego ochrony.

2. Rozszerzenie systemu handlu emisjami (ETS)

Istniejący system handlu emisjami UE zostanie rozszerzony na sektory, które wcześniej nie były uwzględnione lub miały ograniczone zobowiązania. Oznacza to, że więcej obszarów gospodarki będzie musiało nabywać uprawnienia do emisji, co spowoduje wzrost inwestycji w technologie niskoemisyjne.

3. Zwiększenie udziału energii odnawialnej

Fit for 55 przewiduje zwiększenie udziału energii odnawialnej w Unii Europejskiej do co najmniej 40% do roku 2030. Oznacza to większe inwestycje w rozwój m.in. energii wiatrowej, słonecznej, geotermalnej.

4. Poprawa efektywności energetycznej

Projekt kładzie duży nacisk na stosowanie środków zwiększających efektywność energetyczną w obszarach takich jak budownictwo, przemysł i transport, oraz wprowadzenie innowacyjnych i bardziej efektywnych rozwiązań w tych sektorach gospodarki.

5. Transformacja sektora transportowego

Pakiet Fit for 55 zakłada też wprowadzenie bardziej rygorystycznych norm emisji CO2 dla pojazdów samochodowych – zarówno osobowych, jak i ciężarowych. Ponadto planowane są inwestycje w infrastrukturę ładowania pojazdów elektrycznych oraz wsparcie dla rozwoju alternatywnych paliw, takich jak np. zielony wodór.

Jakie korzyści ma przynieść pakiet Fit for 55?

Pakiet Fit for 55 jest kompleksowym podejściem do transformacji energetycznej, które ma przynieść szerokie korzyści dla społeczeństwa, gospodarki i środowiska. Pozytywnego wpływu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych oraz ogólnej poprawy efektywności energetycznej tłumaczyć nie trzeba. Niektóre z korzyści wprowadzenia założeń Fit for 55 nie są jednak widoczne na pierwszy rzut oka. O co zatem będziemy walczyć?

Utworzenie nowych miejsc pracy:

Przejście na gospodarkę niskoemisyjną wiąże się z gwałtownym rozrostem branży OZE, który pociągnie za sobą nowe możliwości zatrudnienia i stworzy liczne miejsca pracy. Pakiet Fit for 55 przewiduje inwestycje w sektory związane z energią odnawialną, efektywnością energetyczną, transportem publicznym i innymi dziedzinami, które potrzebować będą szerokiego zakresu pracowników – inżynierów, techników, specjalistów od marketingu i administracji, jak również pracowników fizycznych.

Poprawa jakości powietrza:

Jest to szczególnie ważny dla nas punkt. Mimo licznych programów edukacyjnych i modernizacyjnych, wciąż toczymy nierówną walkę ze smogiem i kiepską jakością powietrza. Poprzez ograniczanie emisji zanieczyszczeń atmosferycznych, takich jak dwutlenek węgla, dwutlenek siarki i pyły, pakiet Fit for 55 ma na celu poprawę jakości powietrza na terenie Unii Europejskiej. Ograniczenie wymienionych wyżej szkodliwych emisji przełoży się też pozytywnie na ochronę środowiska i wsparcie lokalnej bioróżnorodności.

Wsparcie innowacji i rozwoju technologicznego:

Pakiet Fit for 55 stawia na rozwój innowacyjnych rozwiązań i technologii niskoemisyjnych. Przewiduje wsparcie dla badań i rozwoju w obszarach takich jak energia odnawialna, magazynowanie energii, elektromobilność, efektywność energetyczna i inne dziedziny, które przyczynią się do transformacji gospodarczej.

Powyższe korzyści mają na celu stworzenie bardziej zrównoważonej, czystej i zdrowszej przyszłości dla obywateli Unii Europejskiej. Będzie to również wsparcie globalnych wysiłków na rzecz walki ze zmianami klimatu. Wprowadzenie jego założeń będzie wymagać współpracy i zaangażowania wszystkich państw członkowskich UE, ich sektorów gospodarki oraz społeczeństwa.

Fit for 55 – kontrowersje

Pakiet Fit for 55 zdążył już obrosnąć w liczne kontrowersje i spotyka się z krytyką wielu środowisk. Założenia pakietu budzą spory i debaty, zwłaszcza w naszym kraju. Jednym z głównych zarzutów wobec pakietu jest to, że jego założenia są nierealistyczne, zbyt ambitne i nieosiągalne w tak krótkim czasie. Niektórzy uważają, że brakuje równowagi między aspektami ochrony środowiska a potrzebami gospodarczymi i społecznymi. Decyzje dotyczące polityki energetycznej powinny uwzględniać szerszy kontekst ekonomiczny i zrozumienie skutków dla różnych sektorów oraz miejsc pracy. Nie bez przyczyny podnoszone są też kwestie kosztów, jakie na skutek zmian poniosą polskie gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa. Konieczność inwestowania w nowe technologie, rozwój infrastruktury i modernizację sektorów gospodarki może prowadzić do zwiększenia kosztów, które w końcu zostaną przeniesione na konsumentów. Pojawiają się głosy, że istnieje ryzyko negatywnego wpływu wzrostu cen energii na gospodarstwa domowe, a zwłaszcza na osoby o niższych dochodach – co może prowadzić do wzrostu poziomu ubóstwa w Unii Europejskiej.

Transformacja sektorów związanych z energią może również wywołać niekorzystne skutki społeczne. Dotkną one przede wszystkim, z oczywistych zresztą względów, pracowników z branż opartych na paliwach kopalnych. Na skutek przemian w rodzimej energetyce wiele osób zatrudnionych w branżach powiązanych z wydobyciem i przetwarzaniem „tradycyjnych” paliw kopalnych może stracić pracę lub napotkać trudności w dostosowaniu się do nowych warunków. Istnieje obawa, że niektóre grupy społeczne, zwłaszcza te o niższych dochodach, mogą ponieść większe obciążenie kosztowe w wyniku pakietu Fit for 55.

Wśród głosów krytycznych pojawiają się również argumenty o spadku konkurencyjności międzynarodowej oraz relacji zewnętrznych UE. Wprowadzenie surowych norm i regulacji na szczeblu europejskim może mieć negatywne skutki dla konkurencyjności europejskich przedsiębiorstw na rynkach globalnych. Obawy dotyczą przede wszystkim możliwości przemieszczania się inwestycji i produkcji do regionów o mniej rygorystycznych regulacjach. Pojawiają się argumenty, iż wprowadzenie tzw. podatku węglowego na importowane produkty może wywoływać konflikty handlowe i negatywnie wpływać na stosunki państw UE z niektórymi krajami.

W dyskusji o Fit for 55 warto zachować zdrowy balans. W mediach możemy znaleźć wypowiedzi wykazujące całe spektrum nastawień – od hurraoptymistycznych wypowiedzi, po ostrą krytykę całego programu. Warto oczywiście być świadomym konsekwencji planowanej transformacji – zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Mamy nadzieję, że rządy odpowiedzialne za wdrażanie założeń programu odnajdą równowagę pomiędzy celami ochrony klimatu a skutkami społecznymi i gospodarczymi.

Tekst i opracowanie: Julia Szafran